Với những công dụng vô cùng tuyệt vời đối với sức khỏe của cây tam thất bắc, loại thảo dược này đang ngày càng được sử dụng rộng rãi, đặc biệt là những người có vấn đề về tim. Nếu bạn đang có bệnh lý về tim thì tìm ngay đến cây tam thất bắc đi thôi.
Tam thất bắc là gì?
Tam thất bắc hay còn gọi sâm tam thất, kim bất hoán, điền thất nhân sâm (danh pháp: Panax pseudoginseng) là một loài thực vật có hoa trong Họ Cuồng. Tam thất Bắc là một vị thuốc có vị ngọt, hơi đắng, tính ấm, không độc. Cây thường có độ cao trung bình vào khoảng 30-60cm, thân mọc đứng, vỏ cây không có lông nhưng có rãnh dọc. Lá cây mọc vòng 3-4 nhánh, lá kép kiểu bàn tay xòe, cuốn lá dài 3-6cm, mỗi cuốn lá có 3-7 lá chét hình mác dài, mép lá có hình răng cưa nhỏ. Tam thất bắc phải trồng từ 3 đến 7 năm thu hoạch củ, rễ mới có giá trị để làm thuốc.
Đọc thêm:
- Bồ công anh- cây thuốc quen thuộc mà quý giá của người Việt
- Cây Cà Gai Leo: Những Công Dụng Chữa Bệnh Hiệu Quả
Cách phân biệt tam thất bắc và tam thất nam
Cây tam thất được phân chia thành 2 loại là tam thất bắc và tam thất nam. Để không bị nhầm lẫn giữa 2 loại cây này, bạn có thể phân biệt theo cách phân biệt sau:
– Khác nhau về giống họ: Tam thất bắc cùng họ với nhân sâm, còn tam thất nam cùng họ với gừng. Vì vậy mà dược tính khác nhau một trời một vực.
– Khác nhau về thân cây: Cách đơn giản nhất là phân biệt bằng cây, và bằng mắt thường. Cây tam thất bắc và cây tam thất nam khác nhau ra sao mời quý vị xem hình ảnh so sánh bên dưới để hiểu rõ nhất.
– Khác nhau về hình thái củ: Củ tam thất nam nhẵn, tam thất bắc củ sần sùi, nhiều nhánh. Ngoài ra củ tam thất nam rất cứng tam thất bắc mềm hơn.
Thành phần trong tam thất bắc
– Saponin: là dưỡng chất quan trọng trong tam thất bắc giúp tiêu sưng, giảm đau, saponin sản xuất ra một hợp chất hoạt động ginsenosides tác động tới hệ thần kinh, hệ miễn dịch, hệ nội tiết, có tác dụng khác nhau lên từng cơ quan bộ phận của cơ thể. Nhờ đó, saponin trong tam thất bắc giúp cơ thể chống viêm, chống lại quá trình oxi hóa tế bào, phòng ngừa Ung thư.
– Flavonoid: là một thành phần quan trọng góp mặt trong tam thất bắc, tăng cường sức đề kháng, làm chậm quá trình lão hóa tế bào, giảm đau giảm viêm,…
Ngoài ra, tam thất bắc còn chứa rất nhiều thành phần như hợp chất có nhân Sterol, acid amin, các nguyên tố Fe, Ca,… có tác dụng cầm máu, tiêu ứ huyết, tiêu sưng và nhiều công dụng khác.
Phân bố của cây tam thất bắc
Loài này phân bố chủ yếu tại các quốc gia Đông Á như: Trung Quốc, Triều Tiên, Hàn Quốc. Ở Việt Nam, chúng thường được trồng tại những nơi vùng núi cao trên 1.500m và có khí hậu mát mẻ như Cao Bằng, Lào Cai, Hà Giang, Sapa…
Công dụng của tam thất bắc
Điều trị bệnh tim mạch
Những người đang gặp các bệnh lý về tim mạch nên nghĩ đến việc sử dụng cây tam thất bắc để điều trị. Bởi vì theo y học, chất noto ginsenosid có trong tam thất bắc có tác dụng giãn mạch, ngăn ngừa xơ vữa động mạch và giúp tăng khả năng chịu đựng của cơ thể khi cơ thể bị thiếu oxy. Bài thuốc từ tam thất bắc chữa bệnh tim:
+ Chữa thấp tim: Áp dụng phương thuốc uống 3 gram bột tam thất/ngày, chia 3 lần, dùng với nước ấm trong suốt 30 ngày giúp kìm hãm sự phát triển của bệnh.
+ Điều trị bệnh mạch vành: Bột tam thất 3 gram ngày uống 5 lần liên tục tới khi khỏi. Hoặc kết hợp bột nhân sâm và bột tam thất mỗi thứ 15 gram, ngày 2 lần uống tới khi khỏi. Phương thuốc này rất hiệu quả. Ngoài tác dụng điều trị bệnh nó cũng có tác dụng phòng bệnh. máu gây ra.
Đọc thêm: Trà Linh Chi Xạ Đen
Tam thất có tác dụng giúp cầm máu, tiêu sưng
Trong các trường hợp chảy máu do chấn thương thì tam thất có tác dụng giúp tiêu máu ứ trong phẫu thuật hay do va đập trở nên bầm tím phần mềm. Chỉ cần rắc chút bột tam thất vào nơi vết thương thì sẽ giúp cầm máu tốt.
Tam thất có tác dụng phòng chống ung thư
Tam thất có tác dụng giảm tốc độ phát triển u, hạn chế sự di căn của các tế bào ung thư và kéo dài cuộc sống cho người bị bệnh ung thư.
Hỗ trợ điều trị tiểu đường
Tiểu đường là bệnh rất nguy hiểm, thường do di truyền hoặc cách ăn uống, sinh hoạt mà gây ra. Sử dụng tam thất bắc sẽ khiến bạn phải bất ngờ vì nó hoàn toàn có khả năng hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.
Tam thất bắc vốn được xem là thần dược chữa nhiều bệnh. Đặc biệt trong hoa tam thất có hoạt chất của nhân sâm Rb1 và Rb2 có vị ngọt mát, thanh nhiệt, hạ đường huyết, giảm biến chứng do tiểu đường gây ra.
Bạn có thể sử dụng hoa tam thất đã phơi khô, nghiền thành bột hoặc để nguyên, pha với nước sôi uống như uống trà kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý. Chắc chắn bệnh tiểu đường sẽ chuyển biến tích cực.
Tác dụng an thần, chữa mất ngủ
Như đã biết, tam thất bắc tính mát, điều hòa khí huyết tốt, giúp tinh thần thư thái, có tác dụng an thần và chữa mất ngủ nếu kết hợp sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi khoa học.
Chữa suy nhược cơ thể
Tam thất bắc rất bổ dưỡng, giúp tuần hoàn máu tốt hơn, bình ổn áp huyết, giải độc cơ thể, tăng cường sức khỏe nên nó là thần dược trong điều trị suy nhược cơ thể.
Trị nám và tàn nhang
Da thường xuyên tiếp xúc khói bụi từ môi trường, da có thể xấu đi do nhiều nguyên nhân như rối loạn nội tiết, lạm dụng mỹ phẩm,… Bột tam thất sẽ giúp da được phục hồi và cải thiện nhanh chóng như một loại mỹ phẩm thiên nhiên cao cấp, an toàn.
Tam Thất Bắc trị liệu gan rất hiệu quả
Hoạt chất Tam thất bắc chống chấn thương gan, làm giảm tổn thương gan, chống lại sự thoái hóa của tế bào và giảm bệnh hoại tử gan. Tam thất bắc cũng tác dụng chống xơ hóa tổn thương gan, ngăn ngừa và điều trị giảm thoái hóa mỡ gan, thâm nhiễm tế bào viêm, thoái hóa tế bào và hoại tử gan.
Giảm căng thẳng, stress
Giúp làm giảm stress, giảm căng thẳng thần kinh, tăng cường trí nhớ… hỗ trợ điều trị tốt cho những bệnh nhân mắc bệnh trầm cảm.
Cầm máu, tiêu máu, tiêu sưng
Chữa các trường hợp chảy máu do chấn thương (kể cả nội tạng), tiêu máu ứ do phẫu thuật, va đập gây bầm tím phần mềm. Bột tam thất bắc giúp cầm máu nhanh các vết thương.
Tam Thất Bắc chống khối u
Ginsenosides Rh1 tế bào gan bị ức chế. Ginsenosides Rh, chống sự phát triển khối u ác tính, các hiệu ứng đều phụ thuộc vào sự tồn tại của nồng độ Concanavalin (Cona) hoặc phytohemagglutinin, PNS tăng hoạt-hóa của tế bào có khả năng miễn dịch, các tế bào Lá lách có sức mạnh gây ra chống khối u.
Tam thất bắc trị liệu giảm đau rất hiệu quả
Sử dụng Tam thất bắc có kết quả chính xác, nó chống lại những vết bầm tím, tác dụng giảm quằn quại đau trong nội tạng, giảm đau nhờ những thành phần hoạt chất của Panax Notoginsing.
Những câu hỏi thường gặp về cây tam thất bắc
Tam thất bắc khô hay tươi tốt hơn?
Dùng tam thất tươi hay dùng tam thất khô hơn? Đây là câu hỏi của rất nhiều người. Với mỗi loại tam thất trên sẽ đều có những ưu điểm và nhược điểm khác nhau. Bạn cần phân tích được những yếu tố sau:
– Phân biệt tam thất thật và tam thất giả? Nếu khi bạn mua tam thất tươi bạn sẽ rất dễ dàng nhận ra được đâu là tam thất thật và giả. Nhưng mua khô thì điều này khó tránh được vì thương lái hiện nay rất dễ trộn lẫn các loại tam thất bắc, nam với nhau khó phân biệt. Dẫn đến người dùng tiền mất tật mang phải trả giá trị cao hơn so với công dụng thực tế.
– Sản phẩm tươi có chứa chất bảo quản, tráng trì để giúp sản phẩm có độ tươi lâu hơn. Mà cụ thể chúng ta thường gặp đó là khi mua nụ hoa tam thất. Vì ai cũng biết nụ hoa tam thất còn tươi sẽ ăn ngon và bổ dưỡng hơn so với nụ hoa tam thất khô. Cho nên những người buôn lái họ dùng thuốc bảo quản để tam thất được tươi lâu hơn và không bị thối.
Qua những điểm phân tích bên trên, chắc bạn cũng đã thấy là với việc dùng tam thất tươi hay khô thì cũng đều rất tốt tuy nhiên bạn phải biết cách lựa chọn đúng.
Dùng tam thất như thế nào là đúng cách?
Thông thường, chúng ta thường sử dụng củ tam thất bắc ở dạng bột: củ tam thất cần bắc được trồng ít nhất 5 đến 7 năm mới thu hoạch, làm sạch, chế biến – xay củ tam thất thành dạng bột để tiện lợi hơn trong sử dụng hàng ngày. Mỗi ngày, uống 1-2 lần, mỗi lần 5g bột. Thường sử dụng với nước ấm hoặc kết hợp cùng cháo loãng.
Lưu ý đặc biệt đối với người bệnh bạch cầu: cần kết hợp với các vị thuốc đông y khác và sử dụng tam thất không phải dạng bột, sắc uống cùng để có được hiệu quả cao nhất.
Tâm thất bắc tươi để được bao lâu?
Là một loại dược liệu quý, có chứa rất nhiều tinh chất giá trị nhất là thành phần saponin và dencichin. Tam thất là loại dược thảo được sử dụng để kết hợp tạo nên những bài thuốc có tác dụng hỗ trợ, ức chế và điều trị nhiều bệnh nan y như bệnh ung thư, huyết áp… vấn đề sưng bướu, xuất huyết trong, phụ nữ sau sinh thiếu sữa… Bởi vậy mà hiện nay Tam thất được sử dụng rất thông dụng trong mỗi gia đình, vì thế mà rất nhiều người quan tâm việc chọn lựa được loại tam thất đảm bảo chất lượng và cách bảo quản tam thất tốt nhất. Thực tế, tam thất bắc cũng như các loại rau củ quả khác thôi, nếu để trong môi trường bình thường thì được 2-3 ngày, cất giữ trong tủ lạnh thì để được khoảng 2 tuần.
Những trường hợp nào không nên sử dụng tam thất?
- Đối với thai phụ.
- Những người khi đang chảy máu.
- Thận trọng khi cho trẻ em sử dụng.
- Khi bị tiêu chảy, có nguy cơ gây tử vong.
Có nên sử dụng tam thất hàng ngày hay không?
Theo PGS.TS Phùng Hòa Bình, tam thất bắc có vị đắng, ngọt và tính hơi ôn: Đối với những người bình thường và sử dụng để chữa u nếu cơ địa hoàn toàn bình thường không quá nóng và không quá lạnh thì có thể dùng tam thất thường xuyên.
Đối với những người quá nóng thì có tác dụng bất lợi là nếu uống trong thời gian dài có thể gây ra phản ứng mẫn cảm gây ngứa, mụn nhọt hoặc dị ứng… trong trường này dùng tam thất tùy theo cơ địa.
Người bị huyết áp thấp có nên dùng tam thất không?
Trong đông Y củ tam thất bắc được coi là vị thuốc có tính ôn hơi ấm, vị cay có tác dụng bồi bổ khí huyết, tăng cường sinh lực, có chức năng an thần, điều trị suy nhược…
Theo y học cổ truyền, bệnh huyết áp thấp là do: khí huyết hư, tỳ thận hư, nhưng phổ biến nhất là khí huyết lưỡng hư. Bởi vậy, để trị huyết áp thấp có hiệu quả thì nên dùng các vị thuốc có công dụng ôn ấm, trợ dương, bổ khí, dưỡng huyết.
Theo y học hiện đại, củ tam thất bắc lại ẩn chứa một chất gọi là noto ginsenosid làm giãn mạch máu, tạo máu và cải thiện lưu lượng máu, giúp máu lan tỏa đều vào các tế bào, ngăn ngừa tình trạng thiếu oxy. Chính vì thế bạn hãy hoàn toàn yên tâm uống tam thất bắc để điều trị huyết áp thấp.
Có nên nhai Tam thất sống?
Trên thực tế một vài người nhai Tam thất sống đã bị rộp màng nhầy miệng, vì vậy để tối ưu nhất, có thể dùng bột hoặc thái lát Tam thất hãm với nước sôi, sử dụng cả nước nhai cả bã vừa đơn giản, có thể giữ được hương vị, những hoạt chất dễ bay hơi không mất đi, vừa có hiệu quả trị liệu tốt.
Làm thế nào để biến mất vị đắng của tam thất bắc?
Vị đặc thù của củ Tam thất bắc là đắng, gây khó sử dụng, tuy nhiên vị đắng ấy là vị biểu lộ các hoạt chất đưa lại hiệu quả tốt nhất của Tam thất trong đó, thành ra khi chế biến chỉ nên làm sao hạ bớt vị đắng đó đi, khuyến cáo không làm mất hoàn toàn, vì như vậy sẽ làm mất đi công hiệu của Tam thất.
Sử dụng Tam bắc thất nhiều bị vô sinh?
Hiện chưa có công trình nghiên cứu nào tuyên bố việc dùng Tam thất sẽ gây vô sinh. Tuy nhiên, vì Tam thất có công hiệu tự bổ cường tráng, làm tăng nội tiết sinh dục, do vậy nếu sử dụng nhiều khi nhỏ tuổi có khả năng tác động đến hoạt động của các tuyến nội tiết về sau này.
Không có bệnh nhưng vẫn dùng Tam thất được không?
Tam thất hiện tại rất tốt cho sức khỏe với cả người bệnh và người sức khỏe thông thường, vì vậy nên những người không có bệnh vẫn có thể dùng Tam thất. Tuy vậy, vì nó là một loại thuốc nên khi sử dụng vẫn cần có sự chỉ dẫn, chỉ định và dõi theo của bác sĩ.
Cách sơ chế và bảo quản Tam Thất như thế nào?
Là một loại dược liệu quý, có chứa rất nhiều tinh chất giá trị nhất là thành phần saponin và dencichin. Tam thất là loại dược thảo được sử dụng để kết hợp tạo nên những bài thuốc có tác dụng hỗ trợ, ức chế và điều trị nhiều bệnh nan y như bệnh ung thư, huyết áp… vấn đề sưng bướu, xuất huyết trong, phụ nữ sau sinh thiếu sữa… Bởi vậy mà hiện nay Tam thất bắc được sử dụng rất thông dụng trong mỗi gia đình, vì thế mà rất nhiều người quan tâm việc chọn lựa được loại tam thất đảm bảo chất lượng và cách bảo quản tam thất tốt nhất.
Để đảm bảo giữ được những công dụng trị bệnh và an toàn của tam thất bắc, để sử dụng bạn cần sơ chế bằng cách làm sạch củ tam thất bằng nước đun sôi đổi nguội, nước lọc, rồi để ráo nước, đem phơi nắng hoặc sấy khô ở nhiệt độ 50-60 độ C (không được rang tam thất trực tiếp trên chảo hoặc tẩm dược liệu với mỡ gà, rồi đem phơi sấy khô như một số người đã làm) là bạn có thể sử dụng được.Khi dùng bạn chỉ cần xắt lát hoặc nghiền bột.
Để sử dụng lâu hơn thì nên cất gói kỹ , khi nào sử dụng tới đâu làm đến đó do nếu để cả củ thì thời hạn dùng có thể kéo dài lên đến 2 năm, còn nếu xắt lát hay nghiền bột thì chỉ bảo quản được trong 6-12 tháng, nếu muốn có thời gian sử dụng và bảo quản được lâu hơn, bạn có thể đem Tam thất ngâm bột với rượu hoặc mật ong rừng.
Cách chọn mua tam thất bắc “thật” là gì?
Hàng xịn thì củ phải cứng, xay bột có mùi thơm, vị đắng sau đó ngọt ở cuống họng. Những củ mọc lâu năm trọng lượng lớn trung bình từ 40-50 củ 1kg, thân củ to có nhiều mấu nhỏ mọc xung quanh. Những củ tam thất loại nhỏ trên 3 năm thì giá tam thất thường từ 100-120 củ 1 kg. Trường hợp bệnh nặng thì nên dùng những loại củ lớn còn nếu chỉ uống để bồi bổ sức khỏe thì có thể dùng loại nhỏ hơn.
Sử dụng tam thất bắc cho điều trị bệnh tim và một số công dụng khác tốt cho sức khỏe, bạn đừng bỏ qua loại cây thảo dược “thần kỳ” này nhé.