Đối với những căn bệnh như bệnh xương khớp, gút, xơ vữa động mạch, phong tê thấp… thì Cây cỏ xước được xem là “liều thuốc” chữa trị vô cùng hiệu quả, tiết kiệm chi phí mà lại không khó tìm. Loài cây này có mặt khắp nơi rất ở các vùng quê nông thôn và được xem là “thần dược” trong Đông Y.
Cây cỏ xước là gì?
Cỏ xước còn gọi là nam ngưu tất, thổ ngưu tất, kê cốt hoàng, tên khoa học Achyranthes aspera L.,. Loại cây này mọc hoang khắp nơi và cũng được trồng làm thuốc.
Đặc điểm sinh thái
+ Mô tả:
Cây cỏ xước là loài thực vật thân thảo sống được vài. Khi trưởng thành, cây cao khoảng 0,6 – 1 mét. Thân cây hình vuông, có lông tơ. Các cành mọc đối xứng nhau. Lá cây cỏ xước là lá đơn nguyên mọc đối, mép lá có khía răng cưa hình lượn sóng. Rễ có hình trụ dài. Hoa mọc ở đầu nhánh hoặc kẽ lá. Quả hình bầu dục, có lá bắc nhọn như gai, tạo thành gai nhọn.
+ Phân bố:
Cây cỏ xước phân bố ở khắp các nước châu Phi, châu u, Đông và Nam Á như Nhật Bản, Trung Quốc, Lào, Ấn Độ, Campuchia, Myanmar, Malaysia,… Ở Việt Nam, cây cỏ xước được tìm thấy ở các vùng đất bỏ hoang, bờ sông, hai bên đường, sườn đồi, đặc biệt là các vùng có khí hậu thuận lợi như: Điện biên, Sơn La, Lào Cai, Lai Châu,…
Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản
+ Bộ phận dùng: Sử dụng toàn bộ cây để làm thuốc (kể cả rễ).
+ Thu hái: Thu hái quanh năm.
+ Chế biến: Rửa sạch những cây thu hoạch về để loại bỏ bụi bẩn, tạp chất, rồi đem thái thành những đoạn ngắn, có thể dùng tươi hoặc khô.
+ Bảo quản: Đối với cây cỏ xước dùng tươi, cần sử dụng ngay sau khi chế biến, nếu không dùng hết có thể bảo quản trong ngăn lạnh của tủ lạnh.
Đối với cây cỏ xước phơi khô, cần bảo quản trong hộp hoặc bọc kín, đậy kín bao bì sau mỗi lần dùng để sử dụng được nhiều lần, tránh để ẩm mốc.
Thành phần hoá học
Cỏ xước chứa 81,9% nước, 2,6% caroten, 2,0% vitamin C 3,7% protid, 9,2% glucid, 2,9% xơ; 2,3% tro. Trong rễ có acid oleanolic (sapogenin). Hạt chứa hentriacontane và saponin 2%, acid oleanolic, acid oleanolic 1,1%, saponin oligosaccharide.
Cây cỏ xước có mấy loại?
Trong tự nhiên, cây cỏ xước được phân chia thành 4 loại chính, cụ thể:
+ Cỏ xước lông trắng
+ Cỏ xước xù xì (nguyên chủng)
+ Cây cỏ xước Ấn Độ
+ Cỏ xước màu xám đỏ
Tùy vào từng khu vực địa lý mà chúng ta có những loại cây khác nhau. Ở nước ta, cây cỏ xước chủ yếu thường gặp là loại cỏ xước lông trắng, thường được trồng và thu hái để điều chế thuốc.
Công dụng mà cây cỏ xước mang lại
Theo Đông y, cây cỏ xước có vị đắng, chua và có tính mát nên có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, bồi bổ cơ thể. Ngoài ra, cỏ xước còn có tác dụng hỗ trợ tiêu viêm, làm lưu thông khí huyết, quy kinh gan thận, tốt cho những người suy giảm chức năng thận, giảm đau các khớp, ngăn ngừa xơ vữa động mạch…

Ứng dụng cây cỏ xước để điều trị các bệnh:
+ Hỗ trợ và điều trị các bệnh lý về thận như viêm cầu thận, suy thận, các chứng vàng da, nặng chân, phù thũng.
+ Hỗ trợ, điều trị viêm đa khớp dạng thấp, giảm đau các khớp.
+ Giảm cholesterol trong máu.
+ Hỗ trợ ngăn ngừa xơ vữa động mạch, các biến chứng tim mạch.
+ Điều hòa kinh nguyệt không đều, huyết hư.
Các bài thuốc chữa bệnh từ cây cỏ xước
– Bài thuốc chữa viêm gan, viêm thận, viêm bàng quang: Sử dụng cỏ xước, cỏ tháp bút, mộc thông, mã đề (hạt lá bông), sinh địa, cỏ rễ tranh và bột hoạt thạch mỗi loại 15 gram đem sắc lấy nước uống; có thể chia làm 3 phần nhỏ sử dụng mỗi ngày.
– Bài thuốc chữa viêm cầu thận, vàng da, đái ra máu: Sử dụng 30 gram rễ cỏ xước cùng với rễ cỏ tranh, mã đề, mộc thông, huyết dụ, lá móng tay, huyền sâm mỗi loại 15 gram; đem sắc lấy nước uống, chia làm 3 lần uống mỗi ngày.
– Bài thuốc chữa thấp khớp đang sưng: Sử dụng rễ cỏ xước, nhọ nồi, hy thiêm thảo mỗi loạn 16 gram cùng với 20 gram phục linh và 12 gram ngải cứu, 12 gram thương nhĩ tử. Đem sao vàng rồi sắc lấy nước uống. Hoặc có thể áp dụng bài thuốc khác: dùng 40 gram cỏ xước, 30 gram hy thiêm, 10 gram thổ phục linh, 20 gram cỏ mực, 12 gram ngải cứu, 12 gram quả ké đầu ngựa; đem sắc lấy nước uống.
– Bài thuốc chữa viêm đa khớp dạng thấp: Sắc lấy nước uống với các dược liệu: 20 gram rễ cỏ xước tẩm rượu (sao vàng); tang ký sinh, dây đau xương mỗi loạn 16 gram; độc hoạt, tục đoạn, đường quy, thục địa, bạch thược, đảng sâm, tần giao mỗi loại 12 gram; quế chi, xuyên khung mỗi loại 8 gram cùng với cam thảo và tế tân mỗi loại 6 gram.
– Bài thuốc chữa bệnh gút: Sử dụng rễ cỏ xước, lá lốt, rễ bưởi bung, rễ cây vòi voi mỗi loại 15 gam, đem thái mỏng rồi sao vàng. Sau đó sắc đặc lấy nước dùng 3 lần mỗi ngày.

– Bài thuốc chữa huyết hư, kinh nguyệt không đều: Sử dụng 20 gram rễ cỏ xước, 30 gram rễ gai cùng với cỏ cú, ích mẫu, nghệ đen mỗi loại 16 gam đem sắc lấy nước uống, sử dụng liên tục trong vòng 10 ngày.
– Bài thuốc chữa suy thận, vàng da: Dùng rễ cỏ xước, mã đề (dùng cả cây), cúc bách nhật (cả cây), cỏ mực mỗi loại 30 gram; đem sắc lấy nước dùng.
– Bài thuốc chữa xơ vữa động mạch, huyết áp cao, ù tai, mờ mắt: Sử dụng 16 gam cỏ xước, 20 gram cỏ mực, 16 gram đường quy, 10 gram nấm mèo cùng với hạt muồng (sao vàng), xuyên khung, hy thiêm mỗi loại 12 gram; đem sắc lấy nước uống, vớt bã nấm mèo ra nhai kỹ và nuốt trôi cùng với thuốc.
– Bài thuốc trị mụn: Giã nhỏ cây cỏ xước rửa sạch, rồi đem đắp lên vùng bị mụn khoảng 20 – 30 phút. Mỗi ngày thực hiện 1 – 2 lần trước khi đi ngủ.
– Bài thuốc chữa sổ mũi, sốt: Dùng cỏ xước và đơn buốt mỗi loại 30 gram, sắc mỗi ngày một thang thuốc.
– Bài thuốc chữa quai bị: Giã nhỏ cỏ xước rồi vắt lấy nước cốt để súc miệng, phần bã được dùng để đắp lên vùng bị đau.
– Bài thuốc chữa chóng mặt, nhức đầu, rối loạn tiền đình, co giật, táo bón: Dùng 30 gram cỏ xước cùng với 20 gram hạt muồng sao, đem sắc lấy nước dùng mỗi ngày.

– Cây cỏ xước còn giúp làm đẹp da và trị mụn
Cách làm được tiến hành như sau: Cỏ xước sau khi được hái về thì đem rửa sạch với nước, giã nhỏ và đắp lên mặt để cho các tinh chất có trong cỏ xước được thẩm thấu vào da bạn phải đảm bảo để trong khoảng từ 20-30 phút. Thực hiện như vậy khoảng 2 lần 1 tuần và vào mỗi buổi tối trước khi đi ngủ. Làm thường xuyên cách này có thể giúp cho làn da của chị em được mịn màng và sạch mụn.
Tác hại của cây cỏ xước
Theo các chuyên gia phân tích, hiện nay chưa có bất kỳ một công trình nghiên cứu nào có thể chỉ ra tác hại của cây cỏ xước đối với sức khỏe của con người. Đây là một điều hết sức tuyệt vời giúp chúng ta yên tâm khi sử dụng loại thảo dược này.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng khuyến cáo rằng đối với một vài bệnh nhân có tiền sử đã từng mắc bệnh về tiêu hóa, dạ dày nếu muốn sử dụng cây cỏ xước để trị bệnh cần tham khảo ý kiến của các chuyên gia trước khi thực hiện bất kỳ phương pháp nào. Lý do, nếu không tuân theo liều lượng và cách dùng phù hợp, cỏ xước sẽ khiến cho những đối tượng này gặp phải một số tác dụng phụ như đau bụng, tiêu chảy hoặc đi ngoài.
* Lưu ý
Một số lưu ý khi sử dụng cây cỏ xước để điều trị bệnh, bệnh nhân cần lưu ý:
+ Không sử dụng cây cỏ xước để điều trị bệnh cho các đối tượng dị ứng hoặc mẫn cảm với thành phần có trong dược liệu này.
+ Thận trọng khi sử dụng cho các đối tượng có vấn đề về dạ dày, tiêu hóa, nếu sử dụng không đúng cách sẽ bị đau bụng, tiêu chảy.
+ Không sử dụng cho phụ nữ mang thai, bởi thuốc có thể gây ra quái thai. Phụ nữ cho con bú cần cân nhắc giữa việc cho con bú và sử dụng thuốc, bởi thuốc có thể truyền sang con thông qua đường cho bú.
Cách sử dụng cỏ xước hiệu quả
Cỏ xước kết hợp với các loại thảo dược khác mang lại những công năng hỗ trợ chữa trị rất nhiều bệnh về xương khớp, thận hư thận yếu. Tuy nhiên, để đơn giản nhất mà vẫn đảm bảo hiệu quả tuyệt vời là sử dụng trà cỏ xước hàng ngày. Thái Sơn xin giới thiệu với bạn đọc 2 cách sử dụng hữu hiệu và thông dụng:
Cách pha trà:

+ Bước 1: Dùng một nhúm cỏ xước( 10g) khô cho 150 ml nước
+ Bước 2: Đổ 1 chút nước sôi vào tráng qua 1 lượt trà, lắc đều ấm rồi đổ nước này đi.
+ Bước 3: Cho nước sôi ấm pha trà theo tỉ lệ pha, đợi 5-7 phút cho nước ngấm vào trà. Để trà có mùi vị sẽ thơm ngon hơn nhớ uống khi còn nóng.
Cách nấu trà:
Nếu như bạn không có thói quen nhâm nhi ly trà vào mỗi sáng thì cũng có thể sử dụng cỏ xước để nấu nước uống thay nước hàng ngày.
Mỗi ngày lấy khoảng 50-80g cỏ xước phơi khô đem nấu với 1.5 lít nước uống.
Cách ngâm rượu
Cây cỏ xước có rất nhiều cách sử dụng, với mỗi một căn bệnh ở tình trạng mức độ khác nhau thì việc sử dụng cũng khác nhau, theo từng một bài thuốc cụ thể dưới sự hướng dẫn của các bác sĩ, lương y.
Bài thuốc cây cỏ xước ngâm rượu có tác dụng rất tốt cho sức khỏe. Không chỉ với những người mắc bệnh mới nên sử dụng bài thuốc này mà với ngay cả những người bình thường thì 1,2 chén rượu ngâm cỏ xước cũng là một liều thuốc quý giúp tăng cường và bồi bổ sức khỏe.
Cách làm: Cỏ xước cả cây rửa sạch ngâm cùng rượu nấu từ 1 – 2 tháng là có thể đem ra sử dụng. Ngày uống từ 1 – 2 ly nhỏ trước khi ăn.
Những công dụng tuyệt vời của Cây cỏ xước mang đến trong việc chữa bệnh cho con người là điều không ai có thể phủ nhận và nhất định nếu muốn thoát khỏi các bệnh kể trên bạn cần tìm đến ngay thảo dược Cây cỏ xước này.