Bồ công anh- cây thuốc quen thuộc mà quý giá của người Việt

Không chỉ là biểu tượng của những ước mơ bay cao bay xa, cây bồ công anh còn là vị thuốc quý đã quá quen thuộc của người Việt. Bạn có biết loại cây thảo dược này không? Nếu chưa biết thì đừng bỏ qua bài viết bổ ích này của chúng tôi.

Cây bồ công anh là gì?

Cây bồ công anh hay rau bồ cóc, diếp hoang, diếp dại, mót mét, mũi mác, diếp trời, rau mũi cày là một loài cây thân thảo thuộc họ Cúc (Asteraceae), sống một năm hoặc hai năm.

Bồ công anh là dạng cây cỏ sống dai, rễ đơn, dài, khỏe, thuộc loại rễ hình trụ. Lá mọc từ rễ nhẵn, thuôn dài hình trái xoan ngược, có khía răng uốn lượn hoặc xẻ lông chim, mép giống như bị xé rách. Đầu màu đơn độc ở ngọn, cuống dài rỗng, từ rễ mọc lên. Tổng bao hình chuông gồm nhiều dãy lá bắc, những cái ở phía ngoài xòe ra và cong xuống, còn các cái ở trong thì mọc đứng. Hoa hình nhỏ ở phía ngoài có màu nâu ở mặt lưng, quả bế 10 cạnh, có mỏ dài. Các tơ của màu lông sắp theo 1 dãy, ra hoa từ tháng 3-10.

Trà Linh Chi Xạ Đen

Phân loại cây bồ công anh

Theo sách cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, cây bồ công anh được dùng để chỉ ít nhất 3 loại cây khác nhau đều có mọc ở nước ta, cần chú ý tránh nhầm lẫn:

– Cây bồ công anh Việt Nam: Cây có tên khoa học là Lactuca indica L, thuộc họ cúc (Asteraceae), được tìm thấy tại nhiều vùng đồng bằng và trung du miền núi Bắc Bộ. Cây thân cao từ 60-100cm, lá hình mũi mác, lá hơi nhăn và không có cuống. Mặt trên lá màu nâu sẫm, mặt dưới màu nâu nhạt. Cây sử dụng phần lá và cành, được thu hoạch vào tháng 6, tháng 7 hàng năm.

– Cây bồ anh Trung Quốc: Cây có tên khoa học là Taraxacum officinale F. H. Wigg, thuộc họ Cúc (Asteraceae). Loại cây này có nhiều công dụng cho sức khỏe con người. Đặc điểm là cây rất lùn, thân cao tối đa 60cm, lá mọc trực tiếp từ rễ lên, lá đơn, màu xanh lục, mặt trên màu đậm hơn mặt dưới, mép lá hình răng cưa. Lá, thân và rễ của cây được thu hoạch làm thuốc chữa bệnh.

– Cây chỉ thiên: Cây có tên khoa học là Elephantopus scarber L, thuộc họ Cúc (Asteraceae). Tuy nhiên, cây loại cây này chỉ được sử dụng trồng làm cảnh, làm rau ăn hoặc làm trà chứ không có tác dụng chữa bệnh. Một số vùng dân tộc còn gọi cây này là cây thổi lửa, cỏ lưỡi chó…

Đọc thêm: Cây đinh lăng- cây sâm của người nghèo!

Phân bố cây bồ công anh

Bồ công anh thường mọc hoang, phân bố chủ yếu ở các vùng ấm thuộc các nước Châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Indonexia, Philippin và các nước Đông Dương. Ở Việt Nam, Bồ công anh phân bố rải rác khắp mọi nơi (thường ở độ cao dưới 1000 mét) đến trung du và đồng bằng. Có thể tìm thấy tại các sườn đồi nhiều nắng, có độ cao trung bình, điển hình như Đà Lạt, Tam Đảo, Sa Pa… Bồ công anh là loại cây rất ít được trồng vì dễ kiếm và có giá trị thành phẩm không cao.

Cây bồ công anh không phải là thảo dược quý hiếm và bạn có thể mua các sản phẩm làm từ cây bồ công ở khắp các hiệu thuốc đông y hoặc các cơ sở dược liệu khắp cả nước. Giá thành cho bồ công cũng khá rẻ chứ không hề đắt đỏ. Bạn có thể tìm mua dễ dàng tại bất cứ đâu.

Bạn nên tìm mua bồ công khô bởi sẽ dễ bảo quản và để được lâu để sử dụng. Còn nếu mua tươi thì bạn nên mua trực tiếp tại vườn sẽ tốt hơn.

Tác dụng chữa bệnh của cây bồ công anh

Các nhà nghiên cứu cho rằng cây bồ công anh có thành phần dinh dưỡng nhiều hơn hẳn so với nhiều loại rau khác như rau dền, rau diếp và các loại rau thơm khác. Các loại vitamin và chất khoáng như: sodium, magie, sắt, vitamin A, vitamin B, vitamin C, tinh bột, chất béo đều có trong loại thực vật này, vì vậy nhiều gia đình cũng như bác sĩ đã tận dụng lợi ích của bồ công anh để chữa trị và phòng chống bệnh. Cụ thể, các tác dụng của bồ công anh như sau:

Trị bệnh tiểu đường

Trà bồ công anh giúp bệnh nhân tiểu đường kích thích quá trình sản sinh insulin trong tủy và giữ lượng đường trong máu ở mức thấp. Nếu tụy không sản sinh đủ lượng insulin cần thiết hay các tế bào không xử lý insulin đúng cách sẽ gây ra bệnh tiểu đường. Ngoài ra, nếu glucose không được dùng phù hợp thì sẽ tích tụ trong dòng máu và gây lượng đường hay glucose trong máu tăng cao.

Để chống lại bệnh tiểu đường, bạn có thể dùng trà bồ công anh để loại bỏ lượng đường dư thừa trong cơ thể.

Tác dụng lợi tiểu

Rễ cây bồ công anh giúp lợi tiểu tự nhiên, thúc đẩy quá trình thải độc của gan. Ngoài ra, loại thực vật này còn giúp hỗ trợ hệ miễn dịch, duy trì lượng đường trong máu ổn định, giảm ợ nóng và các vấn đề tiêu hóa khác.

Bồ công anh giúp giảm axit uric và kích thích quá trình sản xuất nước tiểu, chống nhiễm khuẩn trong đường tiêu hóa rất tốt và có lợi cho cơ quan sinh sản.

Ngoài ra, đối với các bệnh nhân có nguy cơ ung thư bàng quang, sử dụng bồ công anh thường xuyên giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh vì tác dụng lợi tiểu của bồ công anh. Lượng nước tiểu được bài tiết ra tăng sẽ giúp loại bỏ chất độc hại bên trong cơ thể và không tích tụ ở bàng quang, từ đó giảm nguy cơ ung thư.

Ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu

Trà bồ công anh giúp ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu cũng như các chứng rối loạn bàng quang, các vấn đề ở thận và nang ở cơ quan sinh sản.

Ngoài ra, uống hỗn hợp rễ và lá cây bồ công anh cùng với một loại thảo dược khác gọi là uva ursi sẽ giúp giảm nhiễm trùng đường tiết niệu ở phụ nữ. Sự kết hợp này là do khả năng tiêu diệt vi khuẩn của thảo dược uva ursi và tác dụng lợi tiểu, chống viêm của bồ công anh.

Dồi dào nguồn vitamin A

Vitamin A đóng vai trò quan trọng giúp duy trì đôi mắt khỏe mạnh, chức năng thần kinh và sức khỏe da. Vitamin A là chất chống oxy hóa, giúp giảm sưng bằng cách chống lại sự phá hủy gốc tự do. Một ly trà bồ công anh chứa 100% giá trị vitamin A hằng ngày, vì vậy bạn có thể ngừa lão hóa nhanh, viêm đường hô hấp hay cải thiện mắt bằng một ly trà hằng ngày.

Vitamin A còn hỗ trợ hệ miễn dịch, cải thiện sức khỏe da và ngăn ngừa ung thư. Với phụ nữ mang thai, hấp thu đủ vitamin A là rất cần thiết, đặc biệt trong tháng thứ ba. Phụ nữ mang thai có thể mất thị giác vào ban đêm nếu thiếu vitamin A. Vì vậy, bổ sung vitamin A là điều cần thiết trong quá trình mang thai.

Đọc thêm: Trà hoa vàng – Đặc Điểm, Công Dụng Và Cách Dùng.

Cung cấp nhiều chất xơ

Bồ công anh chứa nhiều chất xơ, giúp hệ tiêu hóa và sức khỏe ruột khỏe mạnh. Chất xơ giúp vận chuyển thức ăn qua đường tiêu hóa, giúp tối ưu quá trình hoạt động. Chất xơ có tác dụng chống táo bón vì khi vào ruột chất xơ hút nhiều dịch, tăng khối lượng của phân và kích thích để tống phân ra ngoài.

Ngoài ra, chế độ ăn giàu chất xơ giúp giảm nguy cơ béo phì, đau tim, tiểu đường, các loại ung thư, phòng ngừa bệnh tim, hội chứng ruột kích thích và sỏi thận. Một vài nghiên cứu cho thấy phụ nữ mãn kinh hay tiền kinh nguyệt có thể giảm các triệu chứng bằng cách ăn nhiều chất xơ.

Giàu chất chống oxy hóa

Một trong những lợi ích quan trọng khác của bồ công anh là chứa nhiều chất chống oxy hóa. Chất chống oxy hóa giúp ngăn ngừa các loại tổn thương tế bào, đặc biệt là các tổn thương do oxy hóa gây ra. Cơ thể sử dụng chất chống oxy hóa để đánh bại sự phá hủy gốc tự do, gây nhiều nguy hiểm cho mô cơ thể và liên kết với ung thư cũng như lão hóa nhanh.

May mắn thay, bồ công anh giúp cơ thể tránh tổn thương tế bào do gốc tự do. Thực tế, một nghiên cứu tiến hành vào năm 2011 của Đại học Windsor Canada cho thấy rễ bồ công anh giúp tiêu diệt các loại ung thư khác nhau do khả năng chống lại sự phá hủy gốc tự do.Chống nhiễm trùng da.

Da nhiễm trùng do vết thương hay vết cắt có thể gây ra nhiều biến chứng quan trọng. Do đó, chúng ta cần chống nhiễm trùng da bằng các phương pháp khử trùng. Bồ công anh là một phương pháp hiệu quả. Phần sáp lỏng xuất hiện khi bạn chạm vào thân của cây bồ công anh giúp sát trùng, trừ sâu và diệt nấm, vi khuẩn trên làn da.

Ngoài ra, bạn có thể dùng sáp bồ công anh để giảm ngứa hay kích thích do chàm, bệnh ecpet mảng tròn, vảy nến và nhiễm trùng da.

Bảo vệ xương

Canxi có trong cấu trúc xương và răng, dùng để dẫn truyền thần kinh, đông máu, điều tiết hormone và co thắt cơ. Canxi là nguồn chất khoáng dồi dào nhất trong cơ thể. Bồ công anh có thể cung cấp 10% giá trị canxi hằng ngày.

Uống trà hay ăn lá bồ công anh có thể giúp bạn tránh sâu răng, co thắt cơ, huyết áp cao và thiếu canxi.

Giàu vitamin K

Vitamin K là loại vitamin hòa tan chất béo cần thiết, đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe xương và tim. Điều ngạc nhiên là bồ công anh cung cấp khoảng 500% giá trị vitamin K hằng ngày cho cơ thể. Do đó, bồ công anh hoàn toàn là phương thức hữu hiệu giúp ngăn ngừa việc thiếu vitamin K. Vitamin K là nguồn cung cấp khoáng cho xương và chống đông máu. Loại vitamin này rất tốt để duy trì chức năng của não và hệ chuyển hóa khỏe mạnh.

Bên cạnh đó, vitamin K còn giúp cải thiện sức khỏe xương và giảm nguy cơ gãy xương, đặc biệt tốt cho phụ nữ hậu mãn kinh và bị loãng xương.

Vitamin K cũng có ích cho thời kỳ kinh nguyệt nhờ khả năng đông máu. Gần đây, vitamin K còn được chú ý nhờ các đặc tính chữa trị ung thư. Vitamin K là phương pháp chữa trị ung thư tự nhiên, giúp giảm nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt, dạ dày, kết tràng, mũi và miệng.

Một nghiên cứu được tiến hành với hơn 7.000 người tham gia vào năm 2014 cho thấy vitamin K giúp hạn chế đáng kể nguy cơ ung thư và tử vong do tim mạch.

Thanh lọc gan

Gan có chức năng sản xuất mật giúp enzyme phân tách chất béo trong cơ thể thành axit béo, lọc và giải độc máu. Gan còn giúp phân tách và dự trữ axit amino, tổng hợp và chuyển hóa cholesterol và chất béo, dự trữ glucozo, giữ cho các cơ quan bên trong hoạt động đúng. Vitamin và chất dinh dưỡng có trong bồ công anh giúp lọc gan và giúp gan hoạt động hiệu quả.

Bên cạnh đó, bồ công anh giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt do khả năng duy trì lượng mật phù hợp. Bồ công anh giúp cung cấp vitamin C, giảm sưng, hấp thụ chất khoáng tốt hơn và ngăn ngừa phát triển các loại bệnh.

Bồ công anh chữa tắc tia sữa

Cây có tác dụng giúp điều trị và hỗ trợ cho những phụ nữ sau sinh con mà bị tắc tia sữa. Các bạn có thể sử dụng bài thuốc sau đây để chữa trị bệnh hiệu quả.

Chữa viêm âm đạo

Nhờ đặc tính chống viêm mạnh mẽ, bồ công anh còn được sử dụng trong bài thuốc điều trị viêm âm đạo. Bài thuốc này gồm hỗn hợp bồ công anh, bạch chỉ, xà sàng tử, hoàng bá. Cách dùng: đun sôi hỗn hợp dược liệu rồi ngâm rửa âm đạo thường xuyên, giúp giảm ngứa, rát và khí hư.

Trị mụn, giải độc

Theo đông y, cây bồ công anh thuộc nhóm thanh nhiệt, giải độc, có khả năng thanh lọc và làm mát gan. Từ đó, bồ công anh giúp điều trị mụn nhọt, hỗ trợ chức năng gan một cách hiệu quả.

Một số câu hỏi thường gặp về cây bồ công anh

Bồ công anh có ăn được không?

Bồ công anh thường được sử dụng như một loại rau với vị đắng đặc trưng. Người ta có thể chế biến loại ray này thành nhiều món khác nhau. Lá bồ công anh nấu canh, luộc, xào… đều là những món rất dễ ăn và hấp dẫn.

Trà bồ công anh bán ở đâu?

Nếu không có nhiều thời gian để tìm kiếm và chế biến bồ công anh, bạn có thể sử dụng các sản phẩm đã được chế biến sẵn. Hiện nay, vì những lợi ích tuyệt vời của bồ công anh mà đã có rất nhiều cơ sở sản xuất trồng và chế biến loại thảo dược này. Bạn có thể mua và sử dụng trà bồ công anh trực tiếp tại các cơ sở sản xuất này.

Tuy nhiên, cần lựa chọn các cơ sở uy tín và dựa vào những đặc điểm nhận biết ở trên để tránh mua phải dược liệu giả, dược liệu kém chất lượng.

Liều dùng thông thường của bồ công anh là gì?

Rễ cây bồ công anh dùng làm trà . Loại trà này được dùng với liều lượng khoảng 9 – 12g/ngày. Trà có thể trị chứng bụng khó chịu.

Liều dùng có thể khác nhau đối với những bệnh nhân khác nhau. Liều lượng dựa trên tuổi của bạn, tình trạng sức khỏe và một số vấn đề cần quan tâm khác.

Bồ công anh thích hợp với ung thư gì? 

Theo như nghiên cứu do phòng thí nghiệm sinh hóa và y sinh học tại New Mexico Tech cho thấy chiết xuất từ rễ cây bồ công anh ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư vú không xâm lấn, đồng thời làm giảm sự tăng trưởng của các tế bào. Kết quả nghiên cứu cho thấy rễ cây bồ công anh có khả năng ngăn ngừa các di căn hoặc tăng trưởng các tế bào ung thư vú nhưng không hỗ trợ trong việc thu nhỏ khối u.

Một số công trình khác chỉ định rằng chiết xuất từ cây bồ công anh có khả năng hỗ trợ điều trị ung thư máu khi mà chiết xuất này khiến cho tế bào ung thư máu “tự chết” trong vòng 24h mà không làm ảnh hưởng đến các cơ quan khác trong cơ thể.

Sử dụng cây bồ công anh cần lưu ý những gì? 

Bồ công anh có thể gây phản ứng dị ứng ở một số người. Hãy ngừng sử dụng bồ công anh ngay nếu bạn gặp các triệu chứng như sưng tấy, ngứa hoặc đỏ da.

Bồ công anh có hàm lượng vitamin K cao, có thể ảnh hưởng đến quá trình đông máu. Nếu bạn đang dùng thuốc chống đông máu Warfarin, bạn nên tham vấn bác sỹ trước khi tiêu thụ bồ công anh.

Bởi vì bồ công anh đóng vai trò như một loại thuốc lợi tiểu tự nhiên, nó có thể ảnh hưởng đến sự bài tiết lithium khỏi cơ thể và có thể dẫn đến tăng mức lithium. Vì vậy, cần tham khảo bác sỹ trước khi sử dụng bồ công anh.

Làm sao để trồng bồ công anh?

Bồ công anh là loại cây rất dễ trồng. Có thể trồng bằng cách gieo hạt hoặc bằng cây con. Nếu trồng bằng cây con, nhà có chút đất vườn thì chỉ cần dọn một luống đất cho tơi xốp, rắc ít vôi bột thanh trùng và ít phân vi sinh cho có dinh dưỡng rồi cắm cây con trồng đều cách nhau khoảng gang tay.

Nếu nhà không có đất thì có thể trồng trong chậu, chậu lớn vài gang tay thì có thể trồng 3 – 4 cây; chậu nhỏ thì 1 cây. Tưới nước vừa đủ.

Nếu trồng bằng cách gieo hạt thì “bí kíp” đầu tiên là phải có… hạt giống. “Bí kíp” thứ hai là ngâm hạt giống trong nước ấm (một sôi hai lạnh) một ngày đêm, sau đó vớt ra ủ tiếp trong khăn giấy thêm một ngày đêm nữa để giữ ẩm tạo điều kiện cho hạt dễ nảy mầm rồi mới đem ra gieo trong khay chuyên dụng cho đạt 20 – 30 ngày, khi cây đã phát triển đầy đủ thì đem trồng cùng với khoảng cách trên. Điều thứ hai này chính là bí quyết vô cùng quan trọng quyết định cho sự thành công trong việc trồng bồ công anh bằng hạ.

Nắm được những tác dụng của cây bồ công anh để vận dụng chúng trong việc điều trị bệnh tật, mang lại sức khỏe bạn nhé.